آموزش فیلمنامه نویسی | نکات مهم انواع فیلمنامه | سناریو نویسی

آموزش فیلمنامه نویسی

شاید در مرحله اول این سوال برایتان پیش بیاید که، فیلمنامه نویسی چیست؟ فیلم‌نامه یا سناریو به متنی گفته میشود که در فرایند آن عناصری مثل زمان و مکان و شخصیت و گره های داستانی دخیل هستند و

ما داستانی داریم که از اجزای مختلف تشکیل میشود در واقع فیلمنامه یک اثر ادبی نیست اما بعد از ساخت میتواند به یک اثر هنری تبدیل شود ، تفاوت اساسی فیلمنامه با نمایش نامه علاوه بر اجزا و ساختار متن

این است که نمایش نامه به تنهایی یک اثر ادبی محسوب میشود اما فیلمنامه نه، اگر بخواهم واضح مثال بزنم کار فیلمنامه نویس مانند یک خیاط است که با وجود تمام زحماتی که برای دوخت یک لباس میکشد تا

زمانی که اتو نشود و به تن مانکن نرود تمام زیبایی آن به چشم نمی اید اما نمایشنامه مانند یک بوم نقاشیست که بعد از خلق اثر زیبا و ستودنیست.

مقالات مرتبط: مونولوگ برای تست بازیگری

انواع فیلمنامه (سناریو)

1) فیلم‌نامه کوتاه

به روایت های گفته میشود که از داستان بلند کوتاه تر است اگر بخواهیم به صورت واضح توضیح دهیم به فیلمنامه ای که پس از ساخت به یک اثر زیر 70 دقیقه تبدیل شود فیلمنامه داستانی یا کوتاه میگویند، البته اعتقادی دیگر وجود دارد که میگوید فیلمنامه کوتاه بعد از ساخت، یک اثر 30 دقیقه ای است.

2) فیلمنامه مستند

همانطور که از اسمش پیداست بر مبنای واقعیت و استناد به یک واقعه ی بیرونی و رئال نوشته شده و در آن ذهن نویسنده دخل و تصرفی ندارد.

3) فیلمنامه های بلند

به اثاری گفته میشوند که از 90 دقیقه بیشتر است در واقع در فرایند داستان بلند سه پرده فیلم باید شکل بگیرد و فیلمنامه از اغاز و میانه و انجام برخوردار است به این آثار که مدت زمان آن بالغ بر 75 دقیقه الی 120 دقیقه است فیلمنامه بلند گفته میشود

طبق نظر سید فیلد برای یک داستان 90 دقیقه ای باید یک فیلمنامه 90 صفحه ای نوشت البته واقعیت این است که نمیتوان یک مرز کشی و چارچوب مشخصی را معین کرد ،گاه نوشتن یک اثر 80 دقیقه ممکن است به بالغ بر 100 صفحه برسد و گاه برعکس بنابراین درست است که فیلمنامه فراز و نشیب خودش را دارد و از عناصر مختلفی تشکیل شده اما نمیتوان مانند یک معادله ریاضی برای آن فرمول مشخص کرد.

4) فیلمنامه اقتباسی

همانطور که از اسمش پیداست برگرفته از یک داستان، روایت، یا زندگی یک فرد اما با دخل و تصرف نویسنده است معمولا در اقتباس از اصل داستان و پیرنگ آن پیروی و در جزییات تغیر صورت میگیرد.

5) فیلمنامه سریالی

با فیلمنامه بلند تفاوت دارد یک کار سریال هیچ محدودیتی از نظر فیلمنامه در تولید ندارد، میتواند 10 قسمت باشد یا 100 قسمت، در سریال ما در کنار سوسپانس و موضوع اصلی به یک موضوع فرعی و گره های ریز و درشت بسیاری میپردازیم همچنین فضای تماشای مخاطب تلویزیون از سینما متفاوت است

اگر طبق گفته سید فیلد برای هر دقیقه فیلم یک صفحه در نظر بگیریم برای کار تلویزیونی باید برای هر دو دقیقه یک صفحه در نظر گرفت زیرا فرایند کار تلویزیونی به مراتب کند تر است.

برای دانلود فیلم نامه میتوانید به صفحه دانلود فیلمنامه رایگان مراجعه کنید

انواع ساختار فیلمنامه

در ابتدا باید بدانیم که فیلمنامه ها ساختار های متفاوتی دارند ، خطی ، مدور، مار پیچ، منقطع ،چند وجهی و شکسته که در ادامه به آن ها میپردازیم

در ساختار خطی اغاز تا انجام داستان به ترتیب پیش می رود و ما روند طبیعی ای در پیش داریم

ساختار مدور یا بومرنگی همانطور که از اسمش پیداست  به این صورت است که داستان از نقطه ای شروع میشود و ادامه داستان را میبینیم و سپس به همان قسمتی که در ابتدا دیدیم بر میگیردیم ، در واقع دور

میزنیم و به خانه اول میرسیم .

ساختار منقطع یا تکه تکه یعنی هر آن از فیلم، ما چند صحنه متفاوت و خارج از زمان را میبینیم و هر بخش نکته و زمان و مکان خاص خود را دارد.

در ساختار مارپیچ داستان فیلم‌نامه از وسط فیلم شروع میشود و در سیر داستان  به گذشته یا اینده میرود و ما دوباره به نقطه اول بر میگردیم.

ساختار شکسته مثل یک پازل است که در فرایند داستان تکه ها در کنار هم قرار میگیرند و داستان را تکمیل میکند.

و در پایان ساختار دو وجهی در فیلمنامه به ساختاری میگوند که در فرایند داستان اتفاقات واقعی و یا شرایطی که میتوانستند جایگزین آن اتفاق شود در هم می امیزد.

پیشنهاد میکنم این مقاله را مطالعه کنید: آموزش بازیگری | نکاتی که برای بازیگر شدن باید بدانید

عناصر فیلمنامه نویسی

هر داستان از سه پرده یا سه گام تشکیل شده بنابراین یکی از عناصر فیلمنامه پرده یا گام های تداعی اثر است

برای ساخت یک فیلم مابه فیلمنامه ای احتیاج داریم که نیازهای داستان را در واقعیت براورده سازد بنابرین صحنه ها کرکتر ها و جزییات کرکتر ها مهم است

یک فیلمنامه به ژانر احتیاج دارد ، ژانر مثل شناسنامه است که مشخص میکند ما اهل کجاییم و رگ و ریشه ما چیست و ژانر دقیقا به ما میگوید روال فیلمنامه و داستان چیست

هر فیلمنامه از شخصیت های مختلفی تشکیل شده است و در دل این کرکتر ها ما شخصیت های خیر و شر و قهرمان داریم ، همان هایی که میشوند منفور یا  محبوب دل ما

زمان و مکان نیز دو عنصر مهم دیگر از فیلمنامه هستند که بخش مهمی از پیش روی داستان و فیلمنامه را به عهده میگیرند

برای مثال: در آن عصر پاییزی که گرگ و میش صبح آمیخته در غروب بود؛ سرمای جانسوز فضا دلم را سنگین تر کرد، پنجره برایم مثل یک زندان تنگ و تاریک بود نه یک دریچه به سمت نور و روشنایی.

متن بالا بیانگر فضایی سنگین و خفقان اور در جامعه است که اگر عنصر زمان و مکان در آن رعایت نمیشد بیان احساسات سخت تر و دشوار بود

همانطور که مشخص است در فیلمنامه ما حتی با دیالوگی که قرار است بگوییم در فرایند ساخت صحنه و محیط یاریگر میشویم و علاوه بر دیالوگ ها لوکیشینی که در آن هستیم و حالاتی هرچند کم و یا

نامحسوس احساسات و مفاهیم را به مخاطب القا میکند.

چگونه بهترین فیلمنامه را بنویسیم؟

همانطور که از سوال پیداست، شرط خوب نوشتن ، خوب خواندن است

زمانی میتوانیم یک فیلمنامه خوب بنویسیم که حداقل بالغ بر 50 اثر را خوانده باشیم ، بالغ بر 50 فیلم برتر و شاهکار را دیده باشیم و مهم تر از همه قلم ورزی و قلم فرسایی کنیم

ذهن یک فیلم‌نامه نویس به عنوان نویسنده یک اثر باید خلاق ، پویا و به دور از محدودیت باشد

باید جهان بینی خود را تغیر دهید و به هر چیز به عنوان سر آغاز یک شاهکار نگاه کنیم، شاید قهرمان داستان ما یک پسر بچه پنج ساله باشد یا یک پدر پیر دست فروش بنابراین باید یاد بگیریم که هر واقعه و پدیده را

مانند کلمات در کنار هم بچینیم و یک جمله بسازیم

باید ظریف بین باشم ودقت خود را بالا ببریم تا از زندگی خود به نحو احسن در داستان خود استفاده کنیم

خواه یا نا خواه یک فیلمنامه نویس باید صبور باشد ، صبر باعث میشود تا یک اثر خام به یک شاهکار ادبی تبدیل شود

باید توجه داشته باشیم در خلق اثار محاکات و اقتباس کنیم اما تقلید عینی و کپی نه زیرا خلاقیت ذهن را خاموش و وجهه ادبی و هنری مارا زیر  سوال می برد

در پایان میخواهم به شما یک فوت کوزه گری یاد بدهم و راز آثار تاثیر گذار و جذاب را به شما بگویم

هرگاه دست به پرورش یک مبحث ادبی یا هنری زدید در همان لحظه به صورت قطعی در مورد ان نظر ندهید ، آن را برای یک مدت کنار بگذارید و پس از گذشتن زمانی دوباره ، آن را مورد بررسی قرار دهید، اگر باز هم

مثل اول جذاب بود به شما تبریک میگویم در غیر این صورت با بینشی نو و اطلاعات جدید میتوانید دست به تکمیل و پرورش آن فیلمنامه یا اثر هنری بزنید.

7 نکته مهم درباره فیلمنامه نویسی

قسمت اول: تازه بودن

جهان قصه تو باید تازه باشد

چه میخوای فیلمنامه صد ثانیه ای بنویسی،چه فیلمنامه کوتاه ،بلند ،سریال
یکی از شرط های درخشان بودن فیلمنامه تو اینه
که جهان قصه تو تازه باشه .اگر ساخته شد مخاطب چیزی برای کشف و تجربه کردن داشته باشه .

تازه بودن به معنای عجیب غریب بودن نیست
تازه بودن به معنای این نیست قصه درختی بسازی که عاشق تبر شده
از کلمه تازه بودن برداشت اشتباه نشه

وقتی حرف از تازه بودن قصه میزنیم ،این سوتفاهم برای بعضی ها پیش میاید که تازه بودن به معنای عجیب غریب بودن و ساختن قصه هایی است که مثلا یه سفینه فضایی افتاده رو زمین ،در صورتی که خیر اینطور نیست
توئه نویسنده میتونی ،از همین موضوعاتی که به وفور ساخته شده
مثل ،عشق ،مواد مخدر ،اعتیاد ،و…….
قصه ای بنویسی که جهانش تازه باشه
اما باید در این کار چند شرط رعایت کنی

قسمت دوم: رزومه

خیلی از رفقایی که به فیلمنامه نویسی علاقمند هستند ،یا دوست دارند خودشون یه روز فیلمنامه بلندشون بسازند ،یا یه نفر فیلمنامه بلندشون بسازه .

نکته ای که خیلی مهمه ،داشتن رزومه ای قوی است .
و این به شدت نکته بدیهی هم هست ،الان تو بخوای بری دندون پزشکی میری پیش کسی که معروفه امتحانش پس داده یا کسی که اصلا هیچ کس نمیشناسش؟
معلومه که گزینه اول انتخاب میکنی.

پس نباید انتظار داشته باشید کسی بیاد چند میلیارد سرمایش بده کسی که یه رزومه درست درمونی نداره.

تا میتونید برای خودتون رزومه جمع کنید .رزومه قوی و خوب به اصطلاح دهن پر کن

قسمت سوم: نشست و برخواست

نشست و برخواست با افراد اهل سینما یکی از کار های قابل تامل و توجه برای افراد علاقمند به فیلمنامه نویسی است (و بقیه رشته ها مثل فیلمسازی و…)

اما چرا ؟

یک تو مثلا یه فیلمنامه کوتاه داری ،وقتی که رفقای اهل فن داشته باشی ،به اونا میگی که من همچین فیلمنامه ای با همچین ایده ای و….دارم ،ممکنه یکی از بین اون افراد خوشش بیاد و بسازه

دو  ممکنه یکی از اون افراد با دوستش ،با کارگردانی که دستیارش بوده فیلمنامه تو رو مطرح کنه .و اتفاق خوش آیندی برات رقم بخوره.

سه  تو رفیقی داری که دستیار کارگردانی که در حال ساخت  یه فیلم بلند ،یا کوتاه یا مستندی و…تو رو با خودش اونجا میبره ،تو با فیلمبردار کار ،دستیار دیگه کارگردان و …دوست میشی ،فیلمبردار برمیگرده میگه من قصد ساخت یه فیلم کوتاه رو دارم ،تو باهاش فیلمنامت مطرح میکنی ممکنه اتفاق مثبتی بیوفته .

چهار  همین که سر یه صحنه فیلمسازی بری و از نزدیک تولید رو ببینی  ،کمک خیلی خوبی برای افرادی که علاقمند هستند ،خصوصا افراد آماتور و تازه کار.

قسمت چهارم :موقع نوشتن به چه چیزی نباید فکر کرد؟

یکی از کار هایی که موقع نوشتن نباید کرد ،فکر کردن به چیز هایی است که مال بعد از خلق اثر است
مثل
یعنی ساخته میشه یه روز این کار من

یعنی چطوری میتونم وارد بدنه سینما بشم

آیا من موفق میشم

کاش منم بچه پولدار بودم

و….

قسمت پنجم :طراحی کردن

سعی کن ،برای موقعیت های فیلمنامت ،خصوصا موقعیت های خیلی مهم و خاص ،طراحی زیبا و منحصر به فردی داشته باشی

مثلا اگر قرار نقطه عطف قصه تو جایی باشه ،که دانش آموزی دانش آموزی به قتل میرسونه
خیلی کشکی و آبکی ماجرا رو سر هم نیار .

طراحی کن براش فکر کن ،منحصر به فرد و خاص تو باشه

قسمت ششم:گره اصلی ،گره فرعی

گره اصلی چیه گره فرعی چیه
بذار با یه مثال شروع کنیم
فرض کن ،برادرت تو مدرسه از پله ها هلش دادن افتاده و آسیب دیده
میای سوار ماشین بشی که بری دنبالش ،هر چی استارت میزنی ماشین روشن نمیشه
یه سوال
الان کدوم مشکل بزرگتر و مهم تر ؟
آسیب دیدگی برادرت یا روشن نشدن ماشین؟
قطعا آسیب دیدگی برادرت ،چون مشکل بزرگتر و مهمی تری.پس آسیب دیدگی برادرت میشه گره اصلی روشن نشدن ماشینت میشه گره فرعی .
تو سریال پایتخت یک ،اینکه نقی اومد خونه خرید موقع ورود دید صاحب خونه فوت کرده در پی این بود که خونه رو پس بگیره (این میشه گره اصلی)
اینکه گوسفندش دزدیدن ،برادر زنش اومد خونش در پی این بود بیرونش کنه( همه اینا میشه گره فرعی )
گره اصلی ،یعنی  مشکل و هدف اصلی کارکتر ،یعنی چیزی که قصه به خاطرش شکل گرفته ،ایده اصلی رو تشکیل میده .
گره فرعی یعنی مشکلاتی که تو این مسیر سر راهش سبز میشن

قسمت هفتم :نکات ریز

یکی از کار هایی که نویسنده های موفق در فیلمنامه نویسی انجام میدهند این است که ،به نکات ریز قصه هم توجه میکنند
یعنی چه ؟

یعنی اینکه مثلا ،تو داخل قصت میگی که کارکتر هیچ پولی ته جیبش نداره ،یه دفعه چند سکانس بعد نشون ندی داخل ساندویچی نشسته !!
چون مخاطب حواس جمع ،از تو سوال میپرسه این که پول نداشت پس چطور رفته ساندویچی.

به عنوان نویسنده باید حواست به این نکات هم باشه حتما چون به اصطلاح کلاس کار میره بالا